Sizde en ufacık bir bilgiyi aklınızda tutmakta zorlanır mı oldunuz? Veya toplantılarınızın hangi gün ve saatte olacağını hatırlayamıyor musunuz? Hafızada tutma yeteneklerinizin zayıfladığını hissediyor musunuz? Bunların tek sorumlusu teknolojik aletler ve internet! Evet, yanlış duymadınız teknolojik aletlere ve internete olan güvenimiz hafızada tutma yeteneklerimizi köreltiyor. Tam da buna ‘’Dijital Amnezi’’ diyoruz.
Dijital Amnezi Nedir?
Amnezi, genellikle beyin hasarı, hastalık veya uyuşturucu ya da alkolün etkileri nedeniyle bir süreliğine olayları hatırlayamama durumudur. Diğer adı ile hafıza kaybı belleğin rahatsız olması, bozukluğa uğraması olarak da açıklanabilir. Amnezinin nedenleri ise organik veya fonksiyonel olabilir.
Dijital Amnezi ise kelimelerin anlamlarını entegre edecek olursak, dijital sebepler ile bu telefonlar, tabletler, telefon ve tablet içerisindeki çeşitli uygulamalar, internet ve hatta yapay zeka sebebi ile hafızanın güçsüzleşmesi ve zamanla yetisini kaybetmesidir.
Yapay Zeka ve Dijital Araçların Bilişse Sistem Üzerindeki Etkisi
Tüm eğitimci ve uzmanların uzun araştırmalar ve çeşitli deneyler sonrasında ortaya koyduğu ortak karar dijital araçlar (TV, Telefon, Tablet vs.) bilişsel sistem üzerinde köreltici hatta yok edici etkiye sahip. Bir uzamanın açıklaması ile örnek verecek olursak;
Üsküdar Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi (MDBF) Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Burhan Pektaş,
"Dijital Amnezi’ veya ‘Google Etkisi’ olarak bilinen bu olgu, insanların internette kolayca arayabilecekleri bilgileri hatırlama olasılıklarının daha düşük olduğunu gösteriyor,” ifadeleri ile durumu özetliyor.
Her Zamankinden Çok Daha Önemli
Prof. Dr. Burhan Pektaş, teknolojinin hayatımızdaki her alan nüfus ettiğini dile getirdi. Bununla beraber yapay zekanın (AI) ve dijital araçların bilişsel işlevlerimizi, güçlendirmediğini hatta özellikle hafızamız üzerinde olumsuz etkilerinin olduğunu ve bu durumun her zamankinden çok daha önemli bir boyutta yaşandığını şu ifadeleri ile vurguladı;
“Biz günlük görevlerimizi yönetmek için akıllı telefonlara, akıllı asistanlara ve yapay zeka destekli uygulamalara giderek daha fazla güvendikçe önemli bir soru ortaya çıkıyor: Bu teknolojiler bilişsel yükümüzü azaltarak mı bize yardımcı oluyor yoksa bizi aşırı bağımlı hale getirerek doğal hafızamıza zarar mı veriyor?”
Teknoloji Bilinçli ve Akıllı Kullanılmalıdır
Teknolojinin hayatlarımızı kolaylaştırdığı da reddedilemez bir gerçektir. Olumlu olduğu kadar hatta belki de daha fazla olumsuz tarafı bulunan teknoloji ve interneti 7’den 70’e her birey bilinçli ve dikkatli kullanmalıdır. Konuya ilişkin birkaç cümle kuran Prof. Dr. Pektaş durumu şu şekilde özetlemiştir;
"Yapay zeka ve teknolojinin hafıza üzerindeki etkisi, hem olumlu hem de olumsuz sonuçları olan çok yönlü bir konu. Bu araçlar bilişsel yükümüzü inkar edilemez bir şekilde azaltıp üretkenliği artırsa da bunların doğal hafıza yeteneklerimizi aşındırma potansiyeline dair geçerli bir endişe de var. Teknoloji gelişmeye devam ettikçe onu akıllıca kullanmak ve bilişsel sağlığı destekleyen uygulamaları sürdürmek çok önemli. Amaç, bilgi ve verimlilik arayışımızda teknolojinin koltuk değneği değil yardımcı olarak hizmet ettiği bir denge kurmak olmalıdır.”
