Hapşırma, vücudun savunma mekanizmasıdır ve dışarıdan gelen yabancı partikülleri temizlemek için önemli bir rol oynar. Houston Methodist Akademik Enstitüsü'nden Kulak Burun Boğaz, Baş ve Boyun Cerrahisi Bölümü Başkanı Mas Takashima'ya göre, burun, akciğerler için bir hava filtresi işlevi görür.
Burnumuzda bulunan epitel hücreleri, küçük tüyler ve kalın mukus, vücudu zararlı partiküllerden korur. Bu unsurlar yabancı cisimleri yakalar ve biriktiğinde dışarı atılmalarını sağlamak için hapşırma mekanizması devreye girer.
Hapşırmanın Nedenleri
Birçok faktör hapşırmayı tetikleyebilir: alerjiler, enfeksiyonlar, soğuk hava ve hatta ani bir ışık değişikliği. Burun içindeki bağışıklık hücreleri, yabancı bileşikler çok yoğun hale geldiğinde aktifleşir. Bu hücreler, vücudun savunmasını sağlayarak hapşırma isteğini başlatır.
Manchester Üniversitesi İmmünoloji Bölümü profesörü Sheena Cruickshank, bu kimyasal tepkimelerin burnun iç yüzeyini değiştirdiğini, özellikle alerjenlere karşı bağışıklık yanıtının hapşırmayı tetiklediğini belirtmiştir. Vücut, daha fazla mukus üretir, burun şişer ve trigeminal sinir aracılığıyla beyne sinyal gönderilir. Beyin, bu sinyali işler ve refleksif kas kasılmalarına yol açar, bu da hapşırmaya sebep olur.
Neden Bazıları Daha Gürültülü Hapşırır?
Bunların yanı sıra, gürültülü veya sessiz hapşırmanın bir diğer faktörü ise bireysel fiziksel yapılarımızdır. Hapşırma sırasında akciğerlerimizden çıkacak hava, burun yoluyla hızla dışarı atılır. Ancak bu hava, ağız yoluyla da çıkabilir. Ağız ve burun yapılarındaki farklılıklar, hapşırmanın şiddetini ve sesini etkileyebilir. Örneğin, burun yapısı dar olan bir kişi, daha güçlü bir şekilde hapşırabilir, çünkü hava daha fazla basınçla dışarı atılır. Ağızdan yapılan hapşırmalar da daha sesli olabilir çünkü hava yolu daha geniştir.
Kişisel Faktörler ve Psikolojik Etkenler
Hapşırma şiddetini belirleyen bir diğer etken de psikolojik durumdur. Rahatsızlık, stres veya sinir hali, hapşırma şiddetini artırabilir. Beyindeki motor merkezler, vücuda sinyal gönderirken, bu süreçte kişinin zihinsel durumu da etkilidir. Ayrıca, hapşırma sırasında kasların gerginliği, sesin yoğunluğunu etkileyebilir.
Gürültülü Hapşırıkların Sağlıkla Bir İlişkisi Var mı?
Çoğu zaman, gürültülü hapşırmanın sağlıkla doğrudan bir bağlantısı yoktur. Ancak bazı durumlarda, güçlü hapşırmaların vücutta ağrılara yol açabileceği unutulmamalıdır. Özellikle boyun, omuz ve karın kaslarında ağrılar görülebilir. Eğer hapşırma çok şiddetliyse, baş dönmesi veya kafada bir basınç hissi de oluşabilir.
Hapşırmanın Eğlenceli Yanları
Hapşırmanın, bazen sosyal etkileşimler açısından da eğlenceli bir yanı olabilir. Özellikle sesli hapşıranlar, çevrelerinde dikkat çeker ve bazen bu durum sosyal bir hale gelir. Birçok kültürde, hapşıran kişiye “Sağlık olsun” veya “Çok yaşa” gibi tepkiler verilir. Bu geleneksel tepki, aslında vücut sağlığını koruma ve iyileşme dileğidir.
